Het komt steeds vaker voor dat een kandidaat in een selectieprocedure aangeeft dat hij of zij dyslectisch is. Kun je hier dan rekening mee houden bij een online assessment? En zo ja, hoe dan? Hieronder enkele mogelijkheden en tips.

Definitie van dyslexie

Mensen met dyslexie hebben grote moeite met het automatiseren van vaardigheden, met name vaardigheden die met taal te maken hebben, zoals lezen en schrijven. Hierdoor is het voor hen moeilijk om twee dingen tegelijk te doen, zoals een tekst lezen en begrijpen. Dit vergt meer aandacht en dus meer tijd.

Daartegenover staat dat mensen met dyslexie zich vaak creatieve strategieën hebben eigengemaakt om met deze beperkingen om te gaan. Zo zijn zij over het algemeen sterk in visuele vaardigheden, driedimensionaal denken en organisatorische taken.

Dyslexie staat los van intelligentie en het betekent dus zeker niet dat een persoon met dyslexie onder gemiddeld intelligent is. Overigens geldt dat dyslexie in verschillende gradaties en vormen voorkomt. Voor een deelnemer aan een online assessment is het belangrijk om niet alleen vooraf te melden dat hij of zij dyslectisch is, maar ook waarin zich dat vooral uit. Op deze manier kan er in de keuze van de tests hiermee rekening gehouden worden. Ook is het voor de interpretatie van de uitkomsten van de tests belangrijk om te weten of iemand dyslectisch is.

Online assessment

De meeste online assessments bestaan uit een aantal verschillende tests. Meestal zijn dit een persoonlijkheidsmeting, een drijfverentest en/of een of meerdere capaciteitentests.

Persoonlijkheidsmeting en drijfverentest
Een persoonlijkheidsmeting of een drijfverentest is niet tijdsafhankelijk. Dit betekent dat een deelnemer alle tijd heeft om de vragen goed door te lezen en te komen tot een antwoord. Het effect van dyslexie op de uitslag van de test is daardoor te verwaarlozen. Daarnaast is het veelal mogelijk om de grootte van het beeld of lettertype aan te passen waardoor het voor mensen met dyslexie prettiger is de test te maken.

Capaciteitentests
Bij de meeste capaciteitentests is er sprake van een tijdslimiet. Dit is voor mensen met dyslexie een beperkende factor. Zij hebben vaak meer tijd nodig om vragen te kunnen lezen om een opdracht te kunnen begrijpen. Dit kan betekenen dat een kandidaat met dyslexie op sommige onderdelen lager scoort.

De Volledige Intelligentietest (VIT) van HFMtalentindex bestaat uit vier onderdelen en heeft een tijdslimiet van 30 minuten:

Logisch redeneervermogen (syllogismen)
Hoewel het bij deze vragen niet gaat om de inhoud van de zinnen (deze zijn meestal met opzet onzinnig), kunnen mensen met dyslexie zich makkelijker van de wijs laten brengen en kost het hen meer tijd om de zinnen te lezen en te begrijpen. Het is dus aannemelijk dat zij op dit onderdeel een lagere score zullen behalen dan deelnemers zonder dyslexie.

Verbale aanleg (analogieën)
Hoewel deze vragen korter zijn, en dus minder leeswerk vergen dan het onderdeel logisch redeneervermogen, kunnen deelnemers met dyslexie nog steeds meer tijd nodig hebben om de vragen te lezen en te begrijpen.

Cijfermatig redeneervermogen (cijferreeksen)
Dyslexie wil niet zeggen dat iemand ook slechter is in het lezen van cijfers. Er valt dus geen lagere score op dit onderdeel te verwachten dan bij deelnemers zonder dyslexie. De combinatie dyslexie/dyscalculie komt maar zelden voor.

Rekenvaardigheid (berekeningen)
Ook hier geldt dat er geen tekstuele informatie ontcijferd hoeft te worden en er dus geen lagere score verwacht mag worden.

Evelien Schram, organisatiepsycholoog bij HFMtalentindex: ‘Wij raden aan om bij deelnemers met dyslexie (eventueel ondersteund door een dyslexieverklaring) gebruik te maken van de Specifieke Intelligentietests (SIT), waarbij de verschillende onderdelen een voor een gemaakt kunnen worden. Je kunt er dan ook voor kiezen om slechts een paar onderdelen in te zetten. Bovendien kan een kandidaat zelf de volgorde bepalen en bijvoorbeeld als eerste een test maken waar hij of zij minder onzeker over is.’

Bij de Specifieke Intelligentietests (SIT) bestaat er ook de mogelijkheid om een abstract redeneertest in te zetten. Deze test bestaat uit figuurreeksen waarbij de deelnemer de samenhang tussen figuren moet herkennen en de volgende figuur in de serie moet kiezen. Aangezien er bij deze test geen beroep wordt gedaan op tekstuele informatie, is deze test bij uitstek geschikt voor mensen met dyslexie. Overigens is de abstract redeneertest ook uitstekend te gebruiken bij mensen met een taalachterstand.

Interpretatie van de uitslagen

Ga bij een lage score op logisch redeneervermogen en/of verbale aanleg na of de deelnemer over het vereiste opleidingsniveau of relevante werkervaring beschikt voor de functie in kwestie. Indien dit het geval is, en de deelnemer is op basis van eventuele andere testuitslagen wel geschikt, loont het de moeite om de deelnemer te vragen welke strategieën hij/zij doorgaans gebruikt om te compenseren voor zijn/haar beperkte taalvaardigheden. Ga na of deze strategieën mogelijk zijn binnen de functie waarnaar de deelnemer solliciteert.

Het belangrijkste om op te merken over deelnemers met dyslexie is dat er alleen rekening valt te houden met zaken waar ook rekening mee gehouden kan worden binnen de functie. Wanneer de functie om iemand vraagt die snel en accuraat met tekstuele informatie om kan gaan, en er is geen ruimte voor extra tijd of andere compenserende strategieën, dan is een deelnemer met dyslexie simpelweg minder geschikt dan iemand zonder dyslexie.

Dyscalculie

Dyscalculie betekent letterlijk 'niet kunnen berekenen'. Het is net als bij dyslexie in feite een andere term voor ernstige en hardnekkige problemen bij het aanleren van bepaalde vaardigheden. Bij dyscalculie gaat het om ernstige en hardnekkige problemen bij het begrijpen van de basis van de rekenkunde, zoals: breuken, waarde van de getallen, verbanden tussen getallen. Ook is er bij dyscalculie sprake van problemen met cijfermatig inzicht: hoofdrekenen en schatten. Daarnaast hebben mensen met dyscalculie vaker moeite met ruimtelijke oriëntatie en ruimtelijk inzicht.

Dyscalculie en Online Assessments

Grofweg kun je stellen dat voor kandidaten met dyscalculie hetzelfde geldt als bij dyslectische kandidaten. Kandidaten met dyscalculie zullen soms meer tijd nodig hebben bij de tests. De persoonlijkheidsmeting en drijfverentest zijn louter tekstueel. Dyscalculici zullen hier geen problemen ondervinden.

Bij de capaciteitentests kun je verwachten dat kandidaten met dyscalculie lager scoren op de onderdelen cijfermatig redeneervermogen en rekenvaardigheid. Als deze vaardigheden voor de functie niet of nauwelijks nodig zijn, kun je er voor kiezen alleen de Specifieke Intelligentietests logisch redeneervermogen en verbale aanleg in te zetten.

Ervaringen delen

Er is vrij weinig bekend over mensen met dyslexie of dyscalculie en online assessments. Heb je hier ervaring mee, of als selecteur of als kandidaat, dan horen wij graag jouw ervaringen. Mail naar info@hfm.nl. Wij zullen deze ervaringen dan weer delen.

Meer weten over de hierboven genoemde tests?

- Onderzoeken van drijfveren
- Capaciteitentests

Of lees meer over de Select, een compleet assessment voor selectiedoeleinden.